Programma 1 LEVEN
Onze ambitie voor programma Leven
Wij geloven in het uitgangspunt dat voorkomen beter is dan genezen, dus zetten wij vol in op preventie. Wij werken aan een inclusieve Venrayse samenleving waarin iedereen naar vermogen mee kan doen. Wij doen een beroep op onze inwoners, hun omgeving én onze partners zoals (zorg)aanbieders om eigen verantwoordelijkheden te nemen en de eigen krachten in te zetten. Belemmeringen die het meedoen in de weg staan nemen wij zoveel mogelijk weg. Wij bieden ondersteuning aan onze inwoners die dat echt nodig hebben.
Algemeen
Een duurzame en gezonde Venrayse samenleving betekent voor ons dat iedereen, inwoners en partners, naar vermogen meedoet en participeert. De kracht van de Venrayse samenleving geldt hierbij als uitgangspunt. Steeds hebben we daarbij een inclusieve samenleving voor ogen. Iedereen moet mee kunnen doen. Deze transformatiegedachte is verwoord in de kadernota Sociaal Domein: de volgende stap.
In de kadernota zijn per bouwsteen een aantal basisindicatoren benoemd. In de uitwerking per bouwsteen is door middel van pictogrammen bij de verschillende basisindicatoren aangegeven welke trend wij verwachten. Gedetailleerde verantwoording over de indicatoren vindt plaats via de rapportage sociaal domein. De rapportage sociaal domein verschijnt ieder half jaar.
In 2021 is de Kadernota Sociaal Domein verder uitgewerkt in een Uitvoeringsprogramma. Dit uitvoeringsprogramma geeft concrete invulling aan de beweging die wordt beschreven in de Kadernota Sociaal Domein. Hiermee worden de randvoorwaarden geschapen en wordt de organisatie zodanig ondersteund in haar doorontwikkeling, dat de doelstellingen en effecten uit de Kadernota gerealiseerd worden.
Wij werken onze agenda Leven voor de komende vier jaar verder uit langs de inhoudelijke bouwstenen Omgeving, Vangnet en Control. De bouwstenen Gedrag & Houding en Communicatie ondersteunen de inhoudelijk koers die we willen varen.
Trends, ontwikkelingen en uitgangspunten
Onzekere tijden
Na 2020 staan we voortdurend in de crisisstand. Na de coronacrisis, waarvan de na-ijleffecten voor een deel nog zichtbaar moeten worden, zijn we nu geconfronteerd met nieuwe crises zoals de wooncrisis, de asielcrisis, de toenemende personeelsschaarste en de energiecrisis. Allen hebben effect op het sociaal domein. Dit uit zich op verschillende wijzen zoals een tekort aan geschikte woningen, een tekort aan arbeidskrachten, een minder besteedbaar inkomen en stijgende prijzen als gevolg van inflatie. Dit vraagt niet alleen iets van onze inwoners en partners maar ook van de wendbaarheid van onze organisatie.
Inkomensafhankelijke bijdrage Wmo
Om de houdbaarheid van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015) te verbeteren, heeft het kabinet besloten om voor alle Wmo-voorzieningen waar nu het abonnementstarief voor geldt, een inkomensafhankelijke eigen bijdrage in te voeren. Met de invoering van de inkomensafhankelijke eigen bijdrage wordt de hoogte van de eigen bijdrage bij alle maatwerkvoorzieningen afhankelijk van het inkomen. Deze wijziging (eerder gepland voor 2025) gaat per 1 januari 2026 in.
Hervormingsagenda Jeugd
In de Hervormingsagenda Jeugd staan maatregelen om de jeugdzorg te verbeteren en de kosten te verlagen. Dit proces zou op 1 januari 2022 afgerond zijn, maar loopt meer dan een jaar uit. De discussie over het financiële kader tussen het Rijk en de gemeenten vertraagt de uitkomst van de Hervormingsagenda Jeugd. Het gaat dan vooral om de vraag wie financieel verantwoordelijk is voor de uitvoering van de Hervormingsagenda Jeugd wanneer de uitvoering niet de verwachte besparingen oplevert. Uiteindelijk op 17 april is er een principeakkoord bereikt met als onderdeel dat de besparingsopgave tot en met 2025 wordt bevroren. Dit betekent dat gemeenten in 2024 € 189 miljoen minder hoeven te bezuinigen op de jeugdzorg en in 2025 € 196 miljoen minder. Samen is dat € 385 miljoen. Daarna zal een deskundigencommissie met terugwerkende kracht een zwaarwegend oordeel geven over de vraag wie verantwoordelijk is voor tekorten. Naast het financieel kader, moeten er nog afspraken gemaakt worden over de inkoop en organisaties van specialistische jeugdzorg op regionaal en landelijk niveau. Dit neemt niet weg dat wij als gemeente al met enkele maatregelen aan de slag zijn gegaan, zoals de inzet van een Specialist Ondersteuner Jeugd (SOJ) bij de huisartsen normaliseren. Op 14 juni hebben gemeenten tijdens de ALV van de VNG ingestemd met de Hervormingsagenda Jeugd. Met als voorwaarde dat er meer zekerheid komt over het bedrag na 2026.
Ontheemden
Als gemeente hebben wij gekozen voor een duurzame opvang van ontheemden. Bij ontheemden denken wij aan vluchtelingen uit Oekraïne, statushouders, asielzoekers, maar ook daklozen of mensen die uitstromen uit een instelling voor beschermd wonen. Het langdurig huisvesten in tijdelijke woningen heeft ook z'n effect op het sociaal domein.
Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en Integraal Zorgakkoord (IZA)
In 2022 is het Gezond en Actief Leven Akkoord en het Integraal Zorgakkoord vastgesteld. In het GALA hebben de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), GGDGHOR Nederland, Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en het ministerie van VWS gezamenlijk afspraken gemaakt op het gebied van gezondheid en welbevinden. Met het GALA wordt ook een substantiële financiële impuls gegeven aan gemeenten om de doelen die in het akkoord gesteld zijn te kunnen behalen. Het financieel arrangement onder het GALA, en ook onder het Hoofdlijnen Sportakkoord II is één nieuwe brede specifieke uitkering (SPUK). In de SPUK komt er voor gemeenten in deze kabinetsperiode circa € 300 miljoen per jaar beschikbaar en € 195 miljoen per jaar structureel (exclusief IZA middelen). Het Integraal Zorgakkoord (IZA) heeft als doel de zorg voor de toekomst goed, toegankelijk en betaalbaar te houden. Om dit te bereiken zijn afspraken gemaakt tussen het ministerie van VWS en een groot aantal partijen in de zorg. Ondertekenaars van het IZA zijn onder meer overkoepelende organisaties van ziekenhuizen, de geestelijke gezondheidszorg en de ouderenzorg. In het IZA is afgesproken dat er voor gemeenten jaarlijks maximaal € 150 miljoen structureel beschikbaar wordt gesteld voor concrete plannen om de IZA-doelen – die mede gericht zijn op gezondheidsbevordering – te verwezenlijken.
Bibliotheekwerk
Via een aanpassing van de Bibliotheekwet wordt de huidige bevorderingstaak van gemeenten en provincies in 2025 omgezet in een zorgplicht. De omvang van die zorgplicht moet nog verder worden uitgewerkt. Bibliotheken en POI’s kunnen hierop met hun gemeenten en provincies voorsorteren door gezamenlijk plannen te maken over het herstellen, versterken en het toekomstgericht maken van bibliotheekvoorzieningen.
Dorpsondersteuner
De pilot inzet dorpsondersteuner in Ysselsteyn is zeer succesvol gebleken en heeft aantoonbaar geleid tot minder inzet van Wmo-voorzieningen. Dit signaal heeft ook andere dorpen van Venray bereikt en vanuit diverse dorpen wordt onderzocht hoe zij een eigen dorpsondersteuner willen gaan organiseren. De pilot Ysselsteyn is geëvalueerd en wordt gecontinueerd.
Versterking algemeen en gespecialiseerd welzijnswerk
Vanwege de toenemende verschuiving van complexe casuïstiek van geïndiceerde voorzieningen naar algemene voorzieningen, de inzet op verschuiving van vragen vanuit huisartsenzorg naar de sociale basis en diverse ontwikkelingen (zoals welzijn op recept, sociale netwerkversterking, nieuwe ontwikkelingen binnen de toegang, inzet ervaringsdeskundigen) is een uitbreiding van inzet van deze voorzieningen vanaf 2024 nodig.
Omgekeerde verordening
We zijn op dit moment bezig met de voorbereiding om in 2024 te kunnen starten met de omgekeerde verordening. Dit is één verordening voor het hele sociale domein. Deze nieuwe verordening is weliswaar opgebouwd volgens de wetten en regels maar gaat qua opzet uit van de hulpvraag van de inwoners. Deze verordening wordt in begrijpelijke taal beschreven en is voor onze organisatie een hulpmiddel om nog integraler te kunnen werken.
Nieuwe toegang
In 2024 werken we verder aan de toegang voor het sociaal domein, samen met partners. Het is onderdeel van het uitvoeringsprogramma sociaal domein waarin ook zijn opgenomen de trajecten Houding & Gedrag en Versterken omgeving. De nieuwe toegang is niet meer gedefinieerd als een ‘fysieke plek waarin we met partners samenwerken’ maar is vooral een manier van werken. Dat dit in de toekomst leidt tot een gedeelde (fysieke) toegang is een mogelijke uitkomst van het proces maar geen definitief einddoel.
Doel is om samen met onze partners te komen tot een laagdrempelige toegang waar onze inwoners met hun hulpvraag terecht kunnen. Daarbij doen we bij het zoeken naar een oplossing in eerste instantie en zoveel mogelijk een beroep op de eigen kracht van de inwoner en zijn omgeving. We wijzen de weg in de omgeving en helpen zo de hulpvraag op te lossen. Lukt dat niet zelfstandig dan zijn maatwerkvoorzieningen nodig. Soms enkelvoudig en soms meervoudig en complex. Wij wijzen samen met onze partners onze inwoners daarin de weg en begeleiden hen.
De financiële gevolgen van dit proces worden in de loop van 2023/2024 in beeld gebracht.
NLW
De in 2020 vastgestelde strategische koers is niet uitvoerbaar gebleken. In 2023 zijn wij geconfronteerd met aanvullende tekorten voor de NV. De verwachting is dat ook voor 2024 een aanvullende bijdrage noodzakelijk zal zijn. Als vervolg op de koers zijn door de gemeenten twee nieuwe opdrachten geformuleerd. Enerzijds gericht op de lange termijn waarbij de focus ligt op het participatiebeleid van de drie gemeenten en anderzijds de korte termijn waarbij de focus ligt op continuering van de bedrijfsvoering van de NLW in afwachting van de uitkomst van de lange termijn opdracht. De oude financiële afspraken met de NLW worden in afwachting van de uitwerking van de opdracht Participatie hersteld. Dat betekent in 2024 een maximale aanvullende bijdrage in het tekort van de NV van € 1,9 mln voor de drie gemeenten samen. De drie gemeenten houden hiermee rekening in hun begroting 2024. Voor de NLW is het uitgangspunt om binnen dit financieel kader te opereren.
Een aantal van de bovenstaande ontwikkelingen hebben dus nog geen directe financiële doorvertaling gekregen in deze begroting.